اندوه خوردن نیم کهنسال شدن است . [نهج البلاغه]
مقالات
اراده خدا
دوشنبه 90 شهریور 21 , ساعت 8:36 صبح  

موضوع تحقیق: اراده خدا
زیر نظر استاد دکتر حسینی شاهرودی
گردآورنده: سیده زهرا مرتضوی
مقدمه
در میان صفات الله اراده از صفاتی است که از دیر باز مورد توجه و عنایت اندیشمندان قرار گرفته است و در مورد نفی و اثبات آن قلم فرسایی کرده اند،و اثبات کنندگان این صفت خود نظریات متفاوتی ابراز کرده اند که برخی آن را در مقام ذات و برخی در مقام فعل وعده ای هم در مقام ذات  و فعل اثبات کرده اند وما این مهم را از دیدگاه اندیشمند نامی ملاصدرا در نوشتار کوتاهی مورد توجه وبررسی قرار می دهیم:
حکمت متعالیه
صدر المتالهین از افرادی است که معتقدند به تحقق صفالت کمالیه و انها را عین ذات حق می شناسد؛معنی این سخن این است که خداوند عالم به علم وقادر به قدرت و مرید به اراده است؛ولی علم وقدرت و اراده و سایر صفات کمالیه و عین ذات حق بوده و تنها در مفهوم با یکدیگر تفاوت دارند.<1>
دید وحدت بین و حکیمانه ی ملاصدرا رابطه ی ذات وصفات حق  را چنان می بیند که هرگونه ثنویت و دوگانگی از میان برداشته میشود البته اختلاف درمفهوم بر قوت خود باقی است.؛زیرا همانگونه که صفات با ذات از جهت مفهوم مختلفند هر یک از صفات نیز با صفت دیگر از حیث مفهوم هختلاف دارد<2>
صدرالمتالهین می فرماید:صفات حقیقه ی حق تعالی در زمره ی معانی کمالیه عامه قرار داشته و عارض موجود بما هوموجود میگردد.موحود برای اینکه معروض معانی کماله ی عامه و حقایق کلیه واقع شود به ماده ی مغین و استعداد خاص یا تجسم تغیر نیازمند نمی باشد به همین جهت میتوان گفت این گونه صفات به هیچ وجه عارض مادیت نبوده و با وجود ما وقت دارند براساس آنچه ذکر شده می توان گفت یکی از صفات حق تبارک و تعالی همه ی کمالات خود را به طور وجوب و بالفعل دارا
بوده و چیزی از آن  در ممکن قوه و بقعه ی امکان باقی نمانده است زیرا  در مورد حق و صفات حق جز فعلیت چیز دیگری تحقق ندارد یعنی
1)غلامحسین ابراهیمی دنیانی؛اسماء وصفات حق ص 89
2)همان ص 94
همان گونه که هستی حق؛حقیقت هستی بوده و هیچ گونه شائیه ی نیستی و امکان در آن راه ندارد هر یک از صفات کمالیه او نیز عین ذات او بوده  و از هر گونه نقص و عیب منزه و مبرا میباشد به این ترتیب وجود صرف حق وتبارک و تعالی هم همه ی وجود است  و هم همه ی آن وجود است<1>
بنابراین صدرالمتالهین صفات کمالیه را عینذات الهی دانسته و از آنجایی که نمی توان در ذات الهی تشکیک و اختلاف وتفاوت راقائل بودد بنابراین همه ی صفات عین یکدیگر و عین ذات الهی اند و اختلاف آنها در مفهوم میباشد.
همچنین از میان سخنان وی میتوان دلایل فراوانی برای اثبات اراده ی الهی ذر ذات خداوند به ذست آورد؛که براهینی ماند ((براهین صدیقین))؛((برهان بسیط الحقیقیه کل الاشیا))؛و((برهان واجب الوجود بذاته واجب من جمیع جهاته)) را میتوان دلایل برآن دانست.
برهان صدیقی: صدرالمتالهین بعد از اثبات واجب ا لوجود که بر مبنای اصالت وجود وساطت و وحدت وجود و عینی بودن و تشکیک وجود یعنی تفاوت مراتب آن به کمال و نقص تقریر یافته است.
می گوید:فقط ثبت وجود الواجب بهذا البرهان و یثبت ایضا توحیده و یثبت ایضا علمه بذاته و بماسواه  حیوته اذااالعلم لیس الا الوجود و یثبت قدرته و ارادته ولکونها تابعین للحیوة والعلم ...فهوالعلیم القریر المرید«2»
اولا وجود تعالی ثانیا توحید واجب تعالی ثالثا علم او به ذات و ماسوایش و حیاتش چون علم چیزی جزوجود نسیت رابعا  قدرت و اراده اش ثابت می شود چون این دو صفت
1»غلامحسین ابراهیمی دینانی ،اسماء و صفات حق،ص 89
2»علی اله بداشتی،اراده ی خدا، ص 78
کمالی تابع علم وحیاتند پس او علیم و قدیر و مرید است.
پس صدرالمتالهین با این برهان هم به طور اطلاق حریربودن خداوند را ثابت می کند و هم اراده ی اورا در مقام ذات ثابت می داند چون می گوید: اراده تابع علم وحیات است وچون علم دردیدگاه صدرالمتالهین عین وجود است پس درهر مرتبه ی  از مراتب وجود متناسب با همان اندازه از لحاظ شدت و ضعف وجود اراده هم هست. پس در مرتبه ی ذات که اشد مراتب وجود و علم لست به همان میزان اراده هم هست.پس خداوند  در مرتبه ی ذات متصف به صفت مرید یت است.
همانگونه که در مرتبه ی فعل چنین است. و صدر االمتالهین  در ادامه می گوید این منهجی که ما پیمودیم محکمترین شیوه وساده ترین  راه است زیرا سالک در این راه از شناخت ذات خدای تعالی و صفاتش و افعالش نیاز ندارد چیزی غیر خودش راکه وجودمحض است واسطه قرار دهد یا از ابطال دور و تسلسل استفاده کند.1»
برهان بسیط الحقیقیه :کما ان الوجود حقیقیه واحدة ساریه فی جمیع الموجودات علیالتفاوتوالتشکیک بالکمال  والنقص فکذا صفاته الحقیقیه التی هی العلم و و القدرة و الارادة و الحیوة ساریه فی کل سریان الوجود . 2»
همان طور که وجود یک حقیقت واحده ای است که در تمام موجودات جریان دارد منتها این جریان با تفاوت و تشکیک است به واسطه ی کمال و نقص همانطور صفات حقیقیه ی وجود که مراد از آن علم واراده و قدرتو و حیات است درر همه ی مراتب وجود مانند خود وجود جاری است.
1»همان ص  78
2»اسفار اربعه ،جلد6،ص  117
در اینجا نیز صدرالمتالهین اراده را در زمره ی صفات ذات الهی دانسته و صفات ذات الهی نیز همان ذات پروردگار است.پس صفات حقیقیه ی الهی از جمله اراده همان ذات پروردگار متعال میباشد  .همچنین ملاصدرا در کتاب مبدا و معادخود می گوید:اراذه در ما شوق متاکدی است که در عقب داعی حاصل می شود و آان داعی تصوّرچیزی است ملائم به تصوّرعلمی یا ظنّی یا تخیّلی که موجب تحیریک اعضائ آلیّه گردد برای تحصیل آن چیز؛و چون واجب الوجود از کثرت و نقص مبرّاست  وتامّو فوق  التمام است اراده در آن حضرت عین داعی است ,و آن نفس علم او است که عین ذاتد اوست به نظام خیر فی نفسه که مقتضی  است آن علم نظامئخیر فی نفه را,زیرا که چون عالم است به ذات خود که اجل اشیاست به علمی که اجل علوم است پس مبتهج به ذات خودخواهدبود,ابتهاجی اشد؛و هر که به  چیزی مبتهج باشد مبتخهج خواهدبود به جمیع آنچه از آن صادر میشود,چون از آن صادر گردیده است یعنی به جهت ذات آن  صادر.پس واجب تعالی مرید اشیاست نه به جهت ذوات انها,بلکه به جهت آنکه صادر از ذات او تعالی است.پس معنی به در ایجاد نفس ذات خوداوست   .    هرچه فاعلیّتش چیزی را به این طریقه باشد هم فاعل ان شی  خواهد بود وهم غایت آن.وآنچه در بسیاری از کلام ایشان مذکور است که :   «عالی اراده ی سافل نمی کند ودر فعل خود به آن ملتفت نمی گردد والّا لازم می آید که مستکمل به آن باشد؛زیرا که وجودش  برای او اولی از عدم خواهد بود ؛وعلّت به معلول مستکمل نمی گردد». منافی با آنچه ماذکر کردیم نیست؛زیرا که مراد از اراده و التفاتی که از عالی نسبت به سافل نفی می کنند.،آنست که به ذات باشد نه بالعرض. پس اگر واجب الوجود مفعول خود را دوست دارد و آن را اراده نماید از آن جهت که اثری ا ز آثار ذات او و رشحی از رشحات فیض اوست،لازم نمی آید که وجود آن چیز برای باری بهجت و خیرر باشد،بلکه بهجت او به آن چیز به سبب آن چیزی است که بذات محبوب او است،و آن ذات متعالیه اوست که هر کمال وهرجمال رشح و فیض جمال وکمال آن است   پس از دوست داشتن خدا آن چیز را و اراده کردن آن لازم نمی آید که مستکمل به غیر باشد،زیرا که محبوب و مراد به حسب حقیقت نفس ذات او است،چنانکه اگر کسی انسانی را دوست دارد و به دوستی او آثار او را نیز دوست دارد محبوب او به حسب حقیقت همان انسان است.1»
1»مبدا و معاد ص      161و،160
. بیان صدرالمتاالهین چندنکته به اثبات میرسد.   
1-هرکمال وجودی از جمله اراده باید به کمال قائم به ذات ختم شود
2-همه ی کملات واجب و از جمله اراده باید واجب به ذات باشد.  
3-همه ی کماللات واجب باید از نظر وجودی عین هم باشند.       
4-همه ی کمالات واجب باید از نظر وجودی عین هم باشند.1»    
 همچنین ایشان بر مبنای تشکیک وجود  و کمالات وجودی  درباره ی اراده ی خدا می گوید:
اراده در اشیاء تابع وجود آنهاست،همان گونه که حقیقت وجود دارای مراتب مختلف وجوب و امکان و غنی و حاجت و بساطت و ترکب و...است ،اراده و محبت هم این گونه هستند ،چرا که آنها مصاحب وجودند.2»
ملاصدرا بعد از بیان این مقدمات به تبیین معنای اراده می پردازد و می گوید:
الارادة و المحبة معنی واحد کالعلم و هی فی الواجب تعالی عین ذاته و هی بعینها عین الدّاعی؛3»
اراده ومحبت  معنای واحدی دارند مثل علم،اراده در واجب تعالی عین ذات او وعین داعی است.
1»علی اله بداشتی،اراده ی خدا،ص  80
2»اسفار، ص 339-340
3»اسفار ، ص 340-341
شمول اراده ی خدا در دیدگاه ملا صدرا:
ایشان قائل به قول سخن راسخان در علم استو بر اساس آن حق تعالی را فاعل قریب افعال انسان می داند،در عین حال که فاعلیت مرید ومختتار بودن انسان را قبول دارد.
وی در تبیین نظریه ی خود می نویسد: در دایره ی هستی وجودی نیست،مگر اینکه از شئون وجود حق تعالی است.
همچنین در دایره ی هستی فعلی نیست،مگر اینکه فعل اوست،اما این سخن به این معنا نیست که(مثلا) فعل زید صادر از خودش نیست،بلکه به این معناست که فعل زید با این که حقیقتا فعل اوست،حقیقتا فعل خدا هم هست چرا که هیچ قدرت وحرکت و نیرویی نیست،مگر اینکه از خداست...،پس نسبت فعل و ایجاد به عبد صحیح است...،همانگونه که نسبت وجود و سمع و بصر به او صحیح است..،همچنان که وجود زید در واقع ،امری متحقق است ومنسوب به اوست به حقیقت نه مجاز،اما با این حال شانی از شئون حق است،همچنین است علم و اراده،حرکت وسکون وهمه ی اموری که از او صادر می شود ،حقیقتا منسوب به اوست نه مجاز ،پس در عین حال که انسان فاعل فعلی است که از او صادر می شود ،با این وجود این،فعلش یکی از افعال حق است.1»
1» اسفار ،ج 6، ص 373 و 374 
فهرست منابع:
1:اله بداشتی،علی،اراده ی خدا،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،چاپ 1381                     
2:ابراهیمی دینانی،غلامحسین،اسماء و صفات حق                                                 ،    
3:جوادی املی،عبدالله،شرح حکمت متعالیه،(اسفار اربعه) انتشارات الزهرا(س) ،سال1372                                   4:ملاصدرای شیرازی،ترجمه احمد بن محمد الحسینی اردکانی،انتشارات مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی،سال1362


نوشته شده توسط شاهرودی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

مقالات

شاهرودی
مباحث مربوط به تدریس اینجانب مانند سرفصل ها، عناوین پژوهشهای مربوط به درس، پژوهشهای دانشجویان در زمینه های فلسفه و عرفان و سایر دروس رشته فلسفه و حکمت اسلامی به منظور استفاده دانشجویان علاقمند ارائه خواهد شد
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 121 بازدید
بازدید دیروز: 190 بازدید
بازدید کل: 2863861 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
وضعیت من در یاهو
لینک های روزانه

طهور [803]
[آرشیو(1)]
فهرست موضوعی یادداشت ها
فلسفی[82] . عرفانی[5] . قیامت صغری، برزخ، قیامت کبری، نفخ صور، عذاب[3] . توحید- نظم - مبدا- واجب الوجود- منشا انتزاع- وحدت وجود- نظم علی[3] . عظمت، علم، رحمت، محبت، ربوبیت، اراده و مشورت، خلقت، حکمت، عدل، ه[2] . فقر الی الله ، فقر ذاتی انسان[2] . مقولات، ارسطو،کانت، علامه طباطبایی[2] . ملاصدرا،علامه طباطبایی،خلود،قضای الهی،اعتیاد،فطرت . ملاک مسلمان، فرقه . ملاک نیازمندی ،حدوث وقدم ، امکان ماهوی ، امکان فقری( امکان وجودی . ناسخ.نفس.بدن.عالم . نظام احسن، شرور ، خیر ، عنایت، عدم، نسبیت، ثنویت. . نفس،تجرد نفس،بقا،معاد . نور، نورالانوار، توحید، صفات و اسماء، ذات، انتزاع. . هدایت، شریعت، محرمات، ورع . هستی- مابعد الطبیعه- وحدت- علم- حیات . واجب الوجود، حد، برهان، صفات و اسماء، ذات، مفهوم، انتزاع . واجب الوجود، وجوب وجود، شریک ، وحدت ، وحدت حقه، کثرت ، ماهیت ، ت . واحد ، صدور ، صادر اول ، عقل ، نور ، فیض منبسط ، وحدت و کثرت ، و . واژگان کلیدی: قیامت، مواقف، میزان، واحد سنجش، حساب، پرسش. . واژگان کلیدی: علم حضوری- معرفت- نفس- علم حصولی- معلوم بالذات- مع . واژه: قضاء و قدر-سرنوشت-عدل الهی-جبر- . وجوب ، امکان ، امتناع . وجوب، امکان، امتناع ،امکان فقری، معقول ثانی فلسفی، معقول ثانی من . وجود ذهنی، وجود عینی، اتحاد عاقل و معقول، حمل اولی و شایع، علم ح . وجود رابط، وجود محمولی، وجود رابطی، هلیات بسیطه، هلیات مرکبه، نس . وجود رابط، وجود مستقل، علت و معلول، رابطی . وجود- لفظ مشترک- اشتراک لفظی وجود- اشتراک معنوی وجود . وجود، اصالت، اعتباریت، براهین، اصالت وجود، ملاصدرا . وجود، حدوث، احدیت، ضرورت . وجود، ماهیت، اصالت، اعتبار، عینیت . وجود، ماهیت، اصالت، اعتباریت، توحید، حرکت جوهری. . وجود، هایدگر، ملاصدرا ، تشکیک وجود، نیهیلیسم . وحدت وجود ، وحدت شخصی وجود ، وحدت تشکیکی ، جوهر ، صفت ، حالت ، ت . یمان ، عقل ، مسیحیت ، کانت ، علامه طباطبایی . فلسفه ،سفسطه ،سوفسطائیان ،تاریخ فلسفه . عشق – مکتب اشراق – ماهیت عشق – منشأ عشق – سیریان عشق – اقسام عشق . عشق، عشق مجازی، عشق عفیف، هوس . فیض، دوام فیض، فاعلیت وجودی. . قدرت، اراده، علم، واجب تعالی، صفات، جمال، کمال، فعل، قادر، مطلق . قرب الهی، روح، جسم مادی، مانعیت ،معاد روحانی، معاد جسمانی، حرکت . قضا ، قدر ، سرنوشت ، جبر ، اختیار ، آزادی ، قضا و قدر حتمی ، قضا . کبر، تکبر، متکبر، منازعه با خدا، موانع قرب، الحاد . مرگ، قبر، ثواب، عقاب، فشار قبر . معاد جسمانی، حشر، اعاده معدوم، تناسخ، صورت نوعیه، تشخص، تجرد . معاد، معادجسمانی، کیفیت معاد، شبهه آکل و ماکول، . معقولات . معنای حیا. آثار حیا. مراحل حیا. حیای منفی. جلوه های حیا. حیا و م . عقل – نفس – عقل منفعل – عقل فعال – عقل نظری – عقل عملی - عقل متص . عقل اول، وجود منبسط، حقیقت محمدیه، نظام فیض . عقل، دین، عقل گرای حداکثری، عقل گرایی انتقادی، عقل گرایی اعتدالی . عقول عرضی، ارباب انواع، مثل افلاطونی، امشاسپندان، انوع مادی، ارب . علت- معلول اشاعره- ضرورت علی- صانعیت خدا- انکار علیت- عادت- فاعل . علت،معلول،حدوث،امکان ،ضرورت . علم . علم اجمالی،کشف تفصیلی،عنایت،قضاء،قدر،لوح و قلم . علم حضوری،خودآگاهی، شهود، مشاهده، ابصار، معرفت خیالی، مشاهدات در . علم واجب الوجود – علم عنائی – علم تام – نظام علمی واجب - معلوم ب . علم،وجود ذهنی،نفس،صدرالمتالهین . علیت، مناط احتیاج به علت، ضرورت، معیت، فقر، امکان، تجلی . عوامل وجود، ناسوت، حرکت، حادث، شرور، علم صوری‌، علم حضوری، کثرات . عین، ذهن، حرکت جوهری نفس، حدوث جسمانی آن، اتحاد عاقل و معقول. . عینیت، اتحاد عاقل و معقول، عقل فعال ، فعالیت ذهن، خلاقیت نفس حضو . عینیت، اتحاد عاقل و معقول، وحدت استعلائی نفس، فعالیت ذهن، خلاقیت . غرور- فریفتگی- خودخواهی- غرور علمی- غرور عابدان- غرور سلاطین- غر . غفلت – ضعف نفس – مرگ – پیروی از نفس – هدف – شیطان – جهل . فاعل بالطبع، فاعل بالقصد، فاعل بالرضا، فاعل بالعنایه، فاعل بالتج . 1- خشم و غضب 2- عفو و بخشش 3- کنترل غرائز 4- کظم غیط 5- صبر 6- ب . 1- مرگ 2- غلظت 3- هول و هراس 4- جاودانی 5- قبر 6- قیامت . 1. ابن سینا 2. صدرالمتألهین 3. علم 4. علم الهی 5. صور مرتسمه . آیه ولایت، حضرت علی، فخر رازی . اتحاد - احوال - ارادت - خرقه اندازی - خنا - زعاقت - سمود - مشاهد . ادراک حسی ، ادراک عقلی و کلی ، صور جزئی ، صور کلی ، علم حضوری، ع . ادراک ، اتحاد ، معقول بالذات ، تضایف . اراد ه، علم اجمالی، علم تفصیلی ، اشاعره ، علامه طباطبایی ، معتزل . اراده- استعانت- ایمان-پشیمانی- ترک- توبه-روح-سعادت- شقاوت- کمال- . اراده,حقیقت اراده,حقیقت اراده درانسان,ریشه تاریخی بحث,دیدگاه اشا . اراده، استعانت، ایمان، پشیمانی، ترک، توبه، روح، سعادت، شقاوت . استغنا- تکدی- درویش- زهد- صوفی- فقر- فنای نفس- قناعت . اسماء ذات، صفات، افعال – امهات اسماء – امهات صفات – جمال الهی – . اشتراک وجود، انقسام وجود، واجب و ممکن، تشکیک وجود، وجود،مفهوم وج . اصالت - اعتباریت- حقیقت- وحدت - مشترک - بساطت - تشخص - تصور - تع . اصالت- اعتباریت- حقیقت - وحدت - مشترک - بساطت - تشخص - تصور - تع . اصل علیّت، حکمت متعالیه، فلسفه اسلامی. . اعاده معدوم ،غزالی ،عبدالجبار معتزلی . امکان شناخت- راه های شناخت- علم حصولی- علم حضوری- بساطت خداوند . انوار مجرده –ممکن اشرف _ ممکن اخس _شیخ اشراق-کمال وجودی . اومانیسم سکولار،سکولاریزاسیون،انسان گرایی،دنیاگروی، آزادی،فردگرا . بازی زبانی, شباهت خانوادگی, تسمیه, زبان خصوصی, ادراکات اعتباری و . باقلانی، اشاعره، جوهر فرد، عرض، قدرت الهی . بداهت- وجدانیات- ثبوتی- و-دت- اشتراک- تباین . برهان صدیقین، ابن سینا، ملاصدرا ، مفهوم وجود ، حقیقت وجود . برهان وجودی، برهان جهان شناختی و غایتگرایانه، برهان اخلاقی، برها . تسلیم - خالص - اخلاص- دین- راضی- صدق - عمل ادمی- میل ادمی- نفس . تشکیک- کثرت- وحدت وجود . تناسخ - مرگ - معاد جسمانی - حرکت جوهری - قوه - فعل . توبه، رجوع و بازگشت، تصمیم، ترک معصیت، سلوک عرفانی، مخالفت با نف . توحید، توکل، خوف، رجاء، معصیت، پایه دین، توحید ذاتی، خائف . توکل - متوکل - اسباب و علل - حقیقت توکل . تولد، تولید، اشاعره، کسب افعال. . تکامل، تطور، داروین، مذهب . ثبوتی، ذاتی، فعلی،علم، قدرت، حیات، خالق، رزق، اراده . جبر، اختیار، تفویض، امر بین الامرین، اراده، انسان و سرنوشت. . جوهر، عرض، نومن، فنومن. . حرکت،زمان، دازاین، حرکت توسطیه، حرکت قطعیه. . حصولی . حضوری . حیات، کمال وجودی، سریان وجود، سریان حیات . حکمت الهیه ، علوم عالیه ، حقیقت وجود ، ذلّ عبودیت ، فقر و فاقه ، . حکمت الهیه، علوم عالیه، حقیقت وجود، ذلّ عبودیت، فقر و فاقه، علم . خدا، جهان، تقابل خدا و جهان، صدور عالم، روح، هبوط، جسم . خشیت – خوف – امید- عذاب – بهشت- رجاء- امل- نعمت . خوف ، آخرت، عذاب ، افضل ، قیامت، خائفان ، صفات، مقربان، غفلت، رج . ذکر، درجه ، قلب ، تطمن القلوب، آرامش ، تنهی عن المنکر . رابطه، رابطه دین و أخلاق، ادراکات اعتباری، علامه طباطبائی، ایمان . راه فطرت ، برهان فطرت ، برهان اجماع عام . رسوم خلقی، حضرت جمع، بقا، فنا، سقوط شهود . رضایت، سخط ،رضای عوام ،رضای خواص . زهد، زهد اسلامی، زهد کوفی، رهبانیت، ترک دنیا، پشمینه پوشی، مراتب . شرور، خیر، شر، خدا، نظام احسن، عالم طبیعت، جهان مادی، ضرورت، قدر . شناخت-معرفت-شناخت فلسفی-شناسایی . . شوق ، اشتیاق ، محبت ، دیدار. . شک دستوری – کوجیتوی دکارت – دکارت – غزالی – شک- فلسفه تطبیقی . شک، شکاک، شکاکیت، شکاکان معروف . شکر، معرفت نعمت ، ارکان شکر حقیقی،تقسیم شکر، محابّ ، مکاره ، است . صدق، کذب، ملاک، مطابقت، انسجام، پراگماتیسم . طمس، تجلی، اکوان، اعیان ثابته، تعینی، منطوی، منفعل، اقدس، مقدس. . عاقل، معقول، معلوم بالذات، معلوم بالعرض، اتحاد . عالم مثال ـ صور معلقه ـ مثل معلقه ـ عالم خیال ـ خیال متصل ـ خیال . عجب -معجب-عجب به عبادت –عجب به ورع و تقوی –عجب به حسب و نسب –عجب . عدل الهی- ظلم- عدل و حکمت- حسن و قبح .
نوشته های پیشین

فلسفی
وجود خدا
توحید
وحدت و بساطت
برهان صدیقین
صفات خدا
علم
جبر و اختیار
شرور
عوالم وجود
عدل الهی
حدوث و قدم جهان
عرفان عملی
عرفان نظری
صدور وحدت از کثرت
موضوعات تحقیق
فهرست منابع
سرفصلها
مهر 1387
شهریور 1387
مرداد 1387
اردیبهشت 1387
آبان 1387
بهمن 1387
اسفند 1387
فروردین 1388
اردیبهشت 1388
خرداد 1388
تیر 1388
مرداد 1388
مهر 1388
آبان 1388
دی 1388
بهمن 1388
اسفند 1388
فروردین 1389
اردیبهشت 1389
خرداد 1389
خرداد 89
تیر 89
مرداد 89
شهریور 89
مهر 89
آبان 89
آذر 89
دی 89
بهمن 89
اسفند 89
فروردین 90
اردیبهشت 90
خرداد 90
تیر 90
شهریور 90
مرداد 90
مهر 90
آبان 90
آذر 90
دی 90
بهمن 90
اسفند 90
فروردین 91
اردیبهشت 91
تیر 91
مرداد 91
شهریور 91
مهر 91
آبان 91
آذر 91
لوگوی وبلاگ من

مقالات
لینک دوستان من

پایگاه طهور
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

آفرینش از دیدگاه سهروردی
تجرد و ادامه حیات نفس پس از مرگ قسمت دوم
تجرد و ادامه حیات نفس پس از مرگ قسمت اول
اعاده معدوم از دیدگاه غزالی و قاضی عبدالجبار معتزلی
عنوان: علم الهی از دیدگاه ابن سینا
عنوان: قاعده الواحد از دیدگاه ملاصدرا قسمت دوم
عنوان: قاعده الواحد از دیدگاه ملاصدرا قسمت اول
جایگاه مثل در معرفت شناسی و هستی شناسی سهروردی قسمت دوم
جایگاه مثل در معرفت شناسی و هستی شناسی سهروردی قسمت اول
جایگاه مثل در معرفت شناسی و هستی شناسی سهروردی قسمت اول
[عناوین آرشیوشده]